Dit is de Nederlandse vlag

Driebanige vlag
Tijdens de Tachtigjarige Oorlog werden driebanige vlaggen populair. De Admiraliteit van Zeeland bestelde in 1587 enkele vlaggen ‘van de couleuren oraenge, blanche, bleu, in dry velden, om deselve vlaggen te gebruycken op schepen van oorloge’. De oranje kleur in de vlag veranderde al snel naar rood. De reden hiervoor is nog steeds raadselachtig. Anti-Oranje gevoelens kunnen een oorzaak zijn, aangezien rood het oranje definitief verving rond 1650, toen er geen stadhouder was. Maar waarom bleef het bekend als de ‘Prinsenvlag’? Of was de kwaliteit van de Zeeuwse meekrap zo slecht dat er geen oranje kleurstof meer van kon worden gemaakt, zoals een andere theorie probeert te bewijzen.

Politieke strijd om de vlag
De kleur van de bovenste baan van de vlag werd rond 1780 een politieke kwestie. De prinsgezinden kozen voor oranje-wit-blauw, terwijl de patriotten de voorkeur gaven aan rood-wit-blauw. In 1787 besloten de prinsgezinde Utrechtse Staten dat de vlag bestond uit ‘de gecombineerde couleuren van oranje, wit en blaauw, waarbij ’s Lands vlag van ouden tijden af door geheel Europa bekend is geweest’. Een week later verboden de rivaliserende patriottische Staten in Utrecht het oranje-wit-blauw, omdat het ‘nimmer ’s Lands of der Staten vlag’ was.

Einde aan het oranje in de vlag
Als de Fransen eind 1794 de Verlichting komen brengen, is er geen plaats meer voor de Oranjes en dus ook geen oranje. Twee weken voordat de Staten-Generaal in maart 1796 plaatsmaakte voor de Nationale Vergadering van de Bataafse Republiek, besluiten die nog snel: ‘Dat voortaan en in het toekomende de Nationaale Vlag van deezen Staat zal zyn de gewoone en altoos in gebruik geweest zynde Bataafsche of zoogenaamde Hollandsche Vlag, bestaande in 3 evenwydige en horizontaale Banden van gelyke breedte, en van welken de bovenste rood, de middenste wit, of ongekleurd, en de benedenste blaauw gekleurd is’.

Driekleur wordt tricolore
Deze vlag diende ook als nationaal symbool van het Koninkrijk Holland, dat in 1806 werd opgericht. In maart 1810 werd de driekleur vervangen door de tricolore toen Napoleon Holland tot keizerrijk verklaarde. Toen de Fransen in november 1813 werden verdreven, wilden de Nederlanders weer zaken doen met de Oranjes. Effen oranje vlaggen werden uitgestoken, maar ook de horizontale rood-wit-blauw vlag keerde terug. De Amsterdamsche Courant van 24 november 1813 merkte in het feestgedruis iets merkwaardigs op: ‘De Hollandsche Vlag met Orange Cravatte versierd, is uit den Toren van hetzelfde Paleis uitgestoken’. Dit is het begin van de traditie om loyaliteit aan het Oranjehuis te tonen met een wimpel (strik) boven de vlag.

Wéér een verandering van de vlag?
Koning Willem I hield de vlag zoals hij die aantrof: rood, wit en blauw. Dit tot verdriet van de oranje-klanten, die het liefst de Prinsenvlag terugzagen, waarmee vanaf dan het oranje-wit-blauwe doek wordt bedoeld. Rond 1865 laaide de discussie weer op, toen Nederland 50 jaar onafhankelijkheid vierde. Hoewel de strijd tijdelijk afnam, wakkerde C.K. Elout, correspondent van het Algemeen Handelsblad, in 1923 – wanneer Wilhelmina 25 jaar koningin is – het vuur weer aan met pleidooien voor herinvoering van ‘oranje, blanje, bleu’. Hij stelde voor dat de regering een verandering van de vlag zou overwegen als er genoeg burgers vóór waren.

Nederlandse vlag in de ban
Direct na de inval van nazi-Duitsland worden alle pro-Oranje-uitingen in de ban gedaan. De Nederlandse driekleur volgt begin juni 1944. De NSB heeft inmiddels zich ontfermt over het oranje-blanje-bleu. In 1951 trekt de regering het vooroorlogse voorstel tot een vlaggenwet – wegens overbodigheid – weer in. In opdracht van het Ministerie van Marine had het Nederlands Normalisatie-Instituut 3 jaar eerder de exacte vlaggenkleuren becijferd, aan de hand van een methode opgesteld door het Comité International de l’Eclairage. In de standaard heet het: ‘De kleur rood moet zijn helder vermiljoen met de trichromatische coördinaten X= 17,2; Y=9,0 en Z=2,6. De kleur blauw moet zijn kobaltblauw met de trichromatische coördinaten X=7,8; Y=6,8 en Z=26,7.’